Ο σωστός προγραμματισμός για την ολική αρθροπλαστική γόνατος προϋποθέτει ενημέρωση για το τι πρέπει να αναμένει ύστερα από αυτήν ο ασθενής. Αν και η μετεγχειρητική πορεία δεν είναι ακριβώς η ίδια σε όλους τους ασθενείς, αφού επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες (π.χ. αν έχει γίνει κλασική ή ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος, ποια είναι η γενική κατάσταση του ασθενούς, πόσο συμμορφώνεται ο ασθενής στο πρόγραμμα αποκατάστασης), υπάρχουν μερικές γενικές αρχές που ισχύουν για τους περισσότερους.
Αυτά που πρέπει να γνωρίζουν όλοι οι ασθενείς και οι οικείοι τους είναι:
Νοσηλεία
Η νοσηλεία διαρκεί κατά μέσο όρο δύο έως τέσσερα 24ωρα (συμπεριλαμβάνεται η εγχείρηση και η μετεγχειρητική παρακολούθηση). Αν ο ασθενής υποβληθεί σε ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος, η διάρκεια της νοσηλείας είναι διήμερη, ενώ στην κλασική ολική αρθροπλαστική γόνατος μπορεί να παραταθεί κατά μία ή περισσότερες ημέρες.
Συνήθως οι ασθενείς λαμβάνουν εξιτήριο όταν φθάσουν σε ορισμένα μετεγχειρητικά ορόσημα:
- Πίνουν και τρώνε φυσιολογικά.
- Κατορθώνουν να σηκώνονται μόνοι από το κρεβάτι και να ξαπλώνουν πάλι σε αυτό.
- Στέκονται όρθιοι
- Κάνουν λίγα βήματα με τη βοήθεια υποστηρικτικής συσκευής (π.χ. «πι»).
- Κατορθώνουν να λυγίσουν και να τεντώσουν επαρκώς το χειρουργημένο γόνατο.
- Έχουν αποδεκτό επίπεδο πόνου.
- Κατανοούν τις οδηγίες που τους δίνονται για την ανάρρωση στο σπίτι.
Οι ασθενείς με προβλήματα κινητικότητας ή άλλες επιπλοκές μπορεί να χρειαστούν μεγαλύτερη νοσηλεία. Οι περισσότεροι ασθενείς, όμως, που υποβάλλονται σε ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος παίρνουν εξιτήριο σε δύο ημέρες.
Αμέσως μετά το χειρουργείο
Εάν ο ασθενής έχει υποβληθεί σε ολική αρθροπλαστική γόνατος με γενική αναισθησία, μετά την επέμβαση θα μεταφερθεί για λίγη ώρα στην αίθουσα ανάνηψης, για να συνέλθει υπό παρακολούθηση.
Η ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος συνήθως γίνεται με επισκληρίδιο αναισθησία που συνδυάζεται με μέθη, επομένως και πάλι απαιτείται παραμονή για λίγη ώρα στην ανάνηψη.
Μετά την εγχείρηση θα χορηγούνται στον ασθενή παυσίπονα φάρμακα (ανάλογα με τις ανάγκες του), αντιβιοτικά και αντιπηκτικά (για την πρόληψη των θρομβώσεων). Η χορήγηση αρχικά είναι ενδοφλέβια και ύστερα με ένεση ή από το στόμα.
Στις πιο εξειδικευμένες κλινικές ο άμεσος μετεγχειρητικός πόνος αντιμετωπίζεται με αντλία, που εγχέει σε τακτά χρονικά διαστήματα παυσίπονο απευθείας πάνω στο μηριαίο νεύρο (στο πόδι).
Επιπλέον, ο ασθενής μπορεί να φοράει στα πόδια του ελαστικές κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης (για έλεγχο του οιδήματος στο χειρουργημένο πόδι και πρόληψη των θρομβώσεων).
Συμπτώματα ύποπτα για επιπλοκές
Πριν από το εξιτήριο, ο γιατρός θα ενημερώσει τον ασθενή για ορισμένα συμπτώματα που πρέπει να έχει κατά νου, διότι μπορεί να προειδοποιούν για μια επιπλοκή. Αυτά τα συμπτώματα είναι:
- Επίμονος πυρετός (πάνω από 37,7° C), ρίγη, αυξημένο κοκκίνισμα, ευαισθησία ή πρήξιμο στην πληγή, υγρό από την πληγή ή/και αυξανόμενος πόνος τόσο κατά την κίνηση όσο και κατά την ανάπαυση: μπορεί να σημαίνουν μόλυνση της χειρουργικής τομής.
- Πόνος στο πόδι ή στη γάμπα (μακριά από την τομή), ευαισθησία ή κοκκίνισμα πάνω ή κάτω από το γόνατο, αυξανόμενο πρήξιμο στη γάμπα, τον αστράγαλο ή τον άκρο πόδα: μπορεί να σημαίνουν θρόμβωση.
- Δύσπνοια, απότομη εμφάνιση πόνου στο στήθος, εντοπισμένος πόνος στο στήθος όταν βήχει ο ασθενής: μπορεί να σημαίνουν πνευμονική εμβολή λόγω θρόμβου.
Οι θρομβώσεις και οι πνευμονικές εμβολές συμβαίνουν πάρα πολύ σπάνια, αλλά ο ασθενής πρέπει να είναι ενημερωμένος για όλα τα ενδεχόμενα.
Αν εκδηλώσετε οποιοδήποτε από τα παραπάνω συμπτώματα, ενημερώστε αμέσως το γιατρό σας.
Φροντίδα της τομής
Κατά την ανάρρωση στο σπίτι, ο ασθενής πρέπει να φροντίζει καλά τη χειρουργική τομή, είτε έχει υποβληθεί σε ολική αρθροπλαστική γόνατος είτε σε ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος.
Κατά την έξοδο από το νοσοκομείο, η τομή θα είναι καλυμμένη με γάζα, την οποία ο ασθενής θα πρέπει να αλλάζει ανάλογα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού του.
Ο γιατρός θα έχει επίσης ενημερώσει τον ασθενή για το πότε πρέπει να κάνει ντους και με ποιον τρόπο. Είναι σημαντικό να τηρήσει αυτές τις οδηγίες κατά γράμμα. Αν, για παράδειγμα, ο γιατρός του συστήσει να βγάλει τη γάζα και να κάνει μπάνιο τρίβοντας απαλά την τομή με καθαρό σφουγγάρι, πρέπει να το κάνει, ειδάλλως υπάρχειι ο κίνδυνος να μολυνθεί η χειρουργική τομή.
Ο ασθενής πρέπει επίσης να τηρήσει πιστά τις οδηγίες του γιατρού όσον αφορά την αφαίρεση των ραμμάτων.
Η φυσικοθεραπεία τις πρώτες ημέρες μετά την ολική αρθροπλαστική
Η συστηματική γυμναστική για την αποκατάσταση της δύναμης και της κινητικότητας μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι πολύ σημαντική για την ομαλή επιστροφή στις καθημερινές σας δραστηριότητες.
Μετά την επέμβαση το πιθανότερο είναι πως θα αισθάνεστε λιγότερο πόνο και θα έχετε καλύτερη κινητικότητα στην άρρωστη άρθρωση, απ’ ό,τι πριν χειρουργηθείτε. Για να ολοκληρωθεί, όμως, ομαλά η ανάρρωσή σας και να διατηρηθεί το καλό αποτέλεσμα, είναι απαραίτητο ένα καλοσχεδιασμένο πρόγραμμα αποκατάστασης, που συμπεριλαμβάνει φυσικοθεραπεία.
Με τις κατάλληλες ασκήσεις που θα σας δείξει ο φυσικοθεραπευτής θα μπορέσετε, σύντομα μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος, να περπατάτε άνετα και θα επιστρέψετε πιο γρήγορα σε μια φυσιολογική καθημερινότητα.
Αμέσως μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος
Η φυσικοθεραπεία συνήθως αρχίζει την ίδια ημέρα που γίνεται και η ολική αρθροπλαστική γόνατος, είτε είναι κλασική είτε ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος. Συνήθως η εγχείρηση γίνεται το πρωί και η φυσικοθεραπεία αρχίζει το απόγευμα, εκτός και αν δώσει εντολή ο γιατρός να καθυστερήσει.
Ένας φυσικοθεραπευτής θα σας επισκεφθεί στο θάλαμο νοσηλείας και θα σας δείξει μερικές ασκήσεις που πρέπει να αρχίσετε αμέσως. Ασφαλώς θα έχετε φρέσκα ράμματα και θα σκέφτεστε την τεχνητή άρθρωσή σας, αλλά οι ασκήσεις που θα σας προτείνει είναι ασφαλείς και ειδικά σχεδιασμένες ώστε:
- Να δυναμώσει το χειρουργημένο πόδι.
- Να αποκατασταθεί η κινητικότητα του γόνατος.
- Να βαδίσετε με το νέο γόνατο.
Η άμεση κινητοποίηση του χειρουργημένου γόνατος είναι απαραίτητη για να περιοριστούν στο ελάχιστο η δυσκαμψία, ο πόνος και το πρήξιμο, καθώς και για να ελαττωθεί η ανάπτυξη ουλώδους ιστού.
Το πρόγραμμα των ασκήσεων
Οι ασκήσεις που συνιστώνται μετά την κλασική ή τη ρομποτική ολική αρθροπλαστική γόνατος δεν είναι δύσκολες ούτε κοπιώδεις, ενώ δυναμώνουν τους μυς και τους υποστηρικτικούς ιστούς της άρθρωσης.
Απώτερος στόχος είναι να γυμνάζεστε 20-30 λεπτά κάθε φορά, δύο ή τρεις φορές την ημέρα. Πρέπει επίσης να περπατάτε για 30 λεπτά τη φορά, τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα.
Στους χρόνους αυτούς, όμως, δεν θα φτάσετε αμέσως μετά την κλασική ή τη ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος. Αυτό θα γίνει σταδιακά, με το πέρασμα των ημερών από την επέμβαση.
Στη συνέχεια παρατίθεται ένα ενδεικτικό πρόγραμμα γυμναστικής για τις πρώτες μετεγχειρητικές ημέρες.
Ημέρα 1η: στη διάρκεια της μετεγχειρητικής νοσηλείας σας στο νοσοκομείο, ένας φυσικοθεραπευτής θα έρθει στο θάλαμό σας για να σας δείξει πώς πρέπει να σηκώνεστε από το κρεβάτι και πώς να στηρίζεστε στο χειρουργημένο γόνατο. Είναι επίσης πιθανό να σας καθοδηγήσει στο να κάνετε τα πρώτα βήματά σας στηριζόμενοι στον ίδιο ή σε ένα «πι».
Αυτές τις πρώτες ημέρες λογικά θα φοράτε κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης, οι οποίες διατηρούν την κυκλοφορία του αίματος και εμποδίζουν τη θρόμβωση λόγω της μειωμένης κινητικότητας. Οι κάλτσες δεν πρέπει να σας εμποδίζουν να κινήσετε τα πόδια σας. Να ξέρετε πως θα υπάρχει κάποιος πόνος, πρήξιμο και μελάνιασμα στο πόδι σας, αλλά αυτά είναι φυσιολογικά.
Ο φυσικοθεραπευτής θα σας δείξει επίσης μερικές ασκήσεις που πρέπει να κάνετε ξαπλωμένοι ή καθιστοί στο κρεβάτι σας. Το ακριβές πρόγραμμα των ασκήσεων θα το προσαρμόσει σε κάθε ασθενή ξεχωριστά.
Μία άσκηση που μπορεί να σας συστήσει είναι να είστε ξαπλωμένοι ανάσκελα, με τεντωμένα πόδια, και να σφίγγετε τους μυς στους μηρούς σας. Πρέπει να κρατάτε το σφίξιμο για 5-10 δευτερόλεπτα, ύστερα να χαλαρώνετε και να επαναλαμβάνετε συνολικά 10 φορές.
Μία άλλη πιθανή άσκηση, στην ίδια θέση στο κρεβάτι, είναι να ανεβοκατεβάζετε τον άκρο πόδα από τον αστράγαλο (δηλαδή να ωθείτε τα δάκτυλα των ποδιών και το κουντεπιέ προς τα πάνω). Να κάνετε 20 επαναλήψεις στη σειρά. Η άσκηση αυτή συνιστάται για πρόληψη των θρομβώσεων.
Ημέρα 2η: την επομένη ημέρα από την κλασική ή τη ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος θα εξακολουθήσετε να κάνετε τις προηγούμενες ασκήσεις. Στο πρόγραμμά σας όμως θα προστεθούν και ασκήσεις για λύγισμα και τέντωμα του γόνατος.
Μία πιθανή άσκηση είναι να σηκώνετε τον άκρο πόδα (τα δάκτυλα και το κουντεπιέ) κάθετα προς το ταβάνι και να ωθείτε τα γόνατά σας προς το στρώμα. Μείνετε σε αυτή τη θέση για 5 δευτερόλεπτα και ύστερα χαλαρώστε για 5 δευτερόλεπτα. Να κάνετε 10 επαναλήψεις.
Τη 2η μετεγχειρητική ημέρα θα πρέπει επίσης να περπατήσετε λίγο περισσότερο, είτε με το «πι» είτε με πατερίτσες.
Ημέρες 3 – 5: αναλόγως με το αν έχετε κάνει κλασική ή ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος θα βρίσκεστε ακόμα στο νοσοκομείο ή θα έχετε πάρει εξιτήριο. Σε κάθε περίπτωση θα εξακολουθήσετε να κάνετε τις προαναφερθείσες ασκήσεις. Επιπλέον, θα πρέπει υποβασταζόμενοι να μπορείτε να ανεβείτε μερικά σκαλοπάτια.
Διατροφή: τι να προσέχετε μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος
Η ανάρρωση μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος απαιτεί αφενός την κατανάλωση ορισμένων θρεπτικών συστατικών που διευκολύνουν την επούλωση και αφετέρου τον περιορισμό ή την αποφυγή ορισμένων άλλων που μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα.
Το πρόγραμμα διατροφής που συνιστάται μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος συνήθως εξατομικεύεται για κάθε ασθενή, διότι οι ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά τροποποιούνται ανάλογα με παράγοντες, όπως η ηλικία και η γενικότερη κατάσταση της υγείας (π.χ. σε κάποιους ασθενείς μπορεί να χορηγηθούν μετά την επέμβαση συμπληρώματα σιδήρου και σε άλλους όχι).
Υπάρχουν όμως μερικές γενικές αρχές που ισχύουν για σχεδόν όλους τους ασθενείς που υποβάλλονται σε ολική αρθροπλαστική γόνατος ή σε ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος.
Οι γενικές αρχές είναι οι εξής:
- Αποφύγετε τη βιταμίνη Κ. Αμέσως μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος (είτε έχει γίνει με κλασική επέμβαση είτε ήταν ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος) και για αρκετό καιρό στη συνέχεια, ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει αντιπηκτική αγωγή. Αυτό γίνεται για να προστατεύεται από τις θρομβώσεις, ο κίνδυνος εκδήλωσης των οποίων αυξάνεται σημαντικά μετά το χειρουργείο και παραμένει αυξημένος έως ότου ο ασθενής ανακτήσει πλήρως την κινητικότητά του. Η βιταμίνη Κ συμβάλλει στη θρόμβωση του αίματος, γι’ αυτό η κατανάλωσή της πρέπει να είναι περιορισμένη μετά την εγχείρηση. Τις πρώτες εβδομάδες, λοιπόν, καλό είναι να αποφεύγετε τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα στη συγκεκριμένη βιταμίνη. Τέτοια τρόφιμα είναι το μπρόκολο, το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το συκώτι, το σπανάκι, τα πράσινα φασόλια, οι φακές, η σόγια, το λάχανο και τα κρεμμύδια.
- Να καταναλώνετε βιταμίνη C. Η βιταμίνη C παίζει σημαντικό ρόλο στην επούλωση των πληγών και τη δημιουργία ουλώδους ιστού (ουλή), ενώ συμβάλλει στην επιδιόρθωση και τη διατήρηση των χόνδρων και των οστών. Τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά περιέχουν βιταμίνη C, αλλά έπειτα από την ολική αρθροπλαστική γόνατος οι καλύτερες επιλογές είναι τα ακτινίδια, τα πορτοκάλια, τα μανταρίνια, η παπάγια, οι φράουλες, ο ανανάς και το πεπόνι (περιέχουν 40-90 mg βιταμίνης C ανά 100 γρ. τροφίμου). Όμως, προσοχή στο γκρέιπφρουτ και το μπρόκολο. Και τα δύο περιέχουν βιταμίνη C, αλλά όπως προαναφέρθηκε το μπρόκολο περιέχει και άφθονη βιταμίνη Κ που αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβωσης. Αντίστοιχα, το γκρέιπφρουτ μπορεί να αλληλεπιδράσει με πάρα πολλά φάρμακα (πάνω από 85), μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται και ορισμένα αντιβιοτικά. Αν, επομένως, σας αρέσει το γκρέιπφρουτ πρέπει να βεβαιωθείτε ότι είναι ασφαλές να το καταναλώσετε.
- Να καταναλώνετε αρκετό ψευδάργυρο. Ο ψευδάργυρος μπορεί να τονώσει το ανοσοποιητικό σύστημα και να μας προστατεύσει έως ένα βαθμό από τις επιθέσεις ιών και βακτηρίων. Καλές πηγές του είναι το μοσχαρίσιο κρέας, οι ξηροί καρποί (ιδίως τα φιστίκια και τα κάσιους) και τα δημητριακά ολικής αλέσεως. Μία μερίδα άπαχο μοσχαρίσιο κρέας την εβδομάδα είναι αρκετή.
- Μην ξεχνάτε τη βιταμίνη D, το ασβέστιο και το μαγνήσιο. Και τα τρία είναι απαραίτητα για τη σωστή επούλωση των οστών έπειτα από την ολική αρθροπλαστική γόνατος, είτε ήταν η κλασική είτε η ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος. Άφθονη βιταμίνη D παρέχουν τα λιπαρά ψάρια (π.χ. σολομός, σκουμπρί, πέστροφα, τόνος, σαρδέλα) και τα εμπλουτισμένα τρόφιμα του εμπορίου, όπως ορισμένα γαλακτοκομικά. Τα γαλακτοκομικά είναι επίσης πολύ καλή πηγή ασβεστίου (ιδίως τα κίτρινα τυριά και το γιαούρτι), το ίδιο και οι σαρδέλες με το κόκαλο και οι ξηροί καρποί. Μολονότι, όμως, και το μπρόκολο, οι φακές και τα φασόλια επίσης περιέχουν πολύ ασβέστιο, η κατανάλωσή τους αντενδείκνυται λόγω της βιταμίνης Κ.
Το ιχνοστοιχείο που οι περισσότεροι αμελούν είναι το μαγνήσιο, το οποίο είναι απαραίτητο για την απορρόφηση και το μεταβολισμό του ασβεστίου, καθώς και για τη μετατροπή της βιταμίνης D στην ενεργό μορφή της. Καλές πηγές μαγνησίου είναι η μπανάνα, τα καρύδια, ορισμένα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί) και η μαύρη σοκολάτα.
- Να τρώτε καθημερινά πρωτεΐνες. Οι καλής ποιότητας πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για την καλή επούλωση των μυών και των οστών μετά την επέμβαση. Οι πρωτεΐνες που ενδείκνυνται μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος και τη ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος είναι τα ψάρια, τα πουλερικά, το άπαχο μοσχαρίσιο κρέας, τα αυγά, οι ξηροί καρποί και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Ενδεικτικό διαιτολόγιο
- Πρωινό: δύο φέτες ψωμί ολικής άλεσης με μαρμελάδα φράουλα ή δημητριακά με βρώμη και σταφίδες. Γάλα χαμηλών λιπαρών, χυμός πορτοκάλι, καφές ή τσάι.
- Μεσημεριανό: ψητή μπριζόλα ή ψάρι, ρύζι, σαλάτα από ωμό καρότο, μπανάνα.
- Απογευματινό: γιαούρτι με φρουτοσαλάτα και ξηρούς καρπούς ή λίγη μαύρη σοκολάτα.
- Βραδινό: σάντουιτς (ψωμί ολικής άλεσης, ψητή γαλοπούλα ή κοτόπουλο, μαρούλι, τομάτα), ανανάς, γάλα χαμηλών λιπαρών.
Ποια είδη άθλησης επιτρέπονται μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος
Πολλοί ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε ολική αρθροπλαστική γόνατος αναρωτιούνται αν, μετά την επέμβαση, θα μπορούν να ασχοληθούν με τις αγαπημένες τους αθλητικές δραστηριότητες.
Αν και εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν διότι κάθε ασθενής είναι ξεχωριστός, ο γενικός κανόνας είναι πως μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος ο ασθενής πρέπει να κινητοποιηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Στόχος του είναι να αυξήσει τη μυϊκή μάζα στα πόδια και στον κορμό του, καθώς και να χάσει τυχόν περιττά κιλά.
Η μυϊκή ενδυνάμωση και ο δραστήριος τρόπος ζωής συνιστώνται ανεπιφύλακτα, διότι όσο πιο γερό είναι το μυϊκό σύστημα τόσο καλύτερα μπορεί να υποστηρίζει τη νέα, τεχνητή άρθρωση. Ωστόσο, έχει μεγάλη σημασία το είδος της άθλησης που θα κάνει ο ασθενής, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια μετά την εγχείρηση.
Οι πρώτοι μήνες
Οι γενικές οδηγίες για την άθληση μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος, είτε ήταν κλασική είτε ήταν ρομποτική, είναι οι εξής:
- Αρχίστε να γυμνάζεστε μετά το χειρουργείο. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ορθοπαιδικών Χειρουργών (AAOS), αμέσως μετά το χειρουργείο πρέπει να αρχίσετε ένα ειδικά σχεδιασμένο για εσάς πρόγραμμα αποκατάστασης, που θα συμπεριλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών των ποδιών σας.
Κατά τις πρώτες εβδομάδες της ανάρρωσης συνήθως συνιστώνται έως 30 λεπτά ασκήσεων, δύο έως τρεις φορές την ημέρα. Συνιστάται επίσης καθημερινό περπάτημα, σταδιακά αυξανόμενης διάρκειας. - Να είστε υπομονετικοί. Οι περισσότεροι ασθενείς που υποβάλλονται σε ολική αρθροπλαστική γόνατος κατορθώνουν να ανακτήσουν τις περισσότερες καθημερινές δραστηριότητές τους μέσα σε 12 εβδομάδες από την εγχείρηση. Το διάστημα αυτό είναι μικρότερο όταν ο ασθενής έχει κάνει ρομποτική αρθροπλαστική γόνατος.
- Ρωτήστε τον γιατρό σας. Πριν αρχίσετε οποιαδήποτε νέα άσκηση ή άθλημα, πρέπει να συμβουλεύεστε τον γιατρό που σας χειρούργησε.
- Αποφύγετε τις ασκήσεις υψηλής πρόσκρουσης. Ο γιατρός θα σας συστήσει ποια αθλήματα να προτιμάτε και ποια να αποφεύγετε με βάση τις ανάγκες και τη γενική κατάσταση της υγείας σας.
Γενικά, έπειτα από την ολική αρθροπλαστική γόνατος, είτε ήταν κλασική είτε ρομποτική, προτιμώνται οι χαμηλής πρόσκρουσης φυσικές δραστηριότητες, διότι προσθέτουν λιγότερα φορτία στα γόνατα.
Οι καλύτερες ασκήσεις και αθλήματα για τα πρώτα χρόνια
Για τους ασθενείς που έχουν κάνει ολική αρθροπλαστική γόνατος, κλασική ή ρομποτική, τα καλύτερα αθλήματα για τα πρώτα χρόνια είναι τα εξής:
- Ποδηλασία. Σε εσωτερικό ή υπαίθριο χώρο, είναι ιδανική για την ενδυνάμωση των γονάτων. Καλύτερα να αρχίσετε σε στατικό ποδήλατο, με πολύ χαμηλή αντίσταση.
- Κολύμβηση. Είναι το μοναδικό άθλημα που δεν προσθέτει καθόλου βάρος στις αρθρώσεις, επιτρέποντας ταυτοχρόνως στον ασκούμενο να βελτιώσει την αεροβική του κατάσταση (με το γρήγορο κολύμπι). Μπορείτε να αρχίσετε να κολυμπάτε αμέσως μόλις βγάλετε τα ράμματα και επουλωθεί η χειρουργική τομή.
- Περπάτημα και πεζοπορία. Το περπάτημα είναι το πρώτο που συνιστάται μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος.
Η πεζοπορία είναι κατάλληλη όταν ολοκληρωθεί η περίοδος της ανάρρωσής σας. - Καλλισθενική γυμναστική. Αποτελείται από απαλές ασκήσεις σαν κι αυτές της αεροβικής, που δυναμώνουν τους μυς και βελτιώνουν την ευλυγισία με χαμηλή πρόσκρουση των ποδιών στο έδαφος.
- Ασκήσεις αντίστασης με χαμηλά βάρη. Οι ασκήσεις με βάρη δυναμώνουν τους μυς και μειώνουν τον πόνο στο γόνατο. Επιπλέον, διεγείρουν την ανάπτυξη και δυναμώνουν τα οστά. Να χρησιμοποιείτε όμως βάρη κατάλληλα για τον σωματότυπο και τη δύναμή σας και όχι πολύ μεγάλα, για να μην επιβαρύνετε την χειρουργημένη άρθρωση.
- Κωπηλατική χαμηλής αντίστασης. Είναι κατάλληλη για να δυναμώσετε τον κορμό σας. Πρέπει, όμως, να προσαρμόσετε το κάθισμα στο μηχάνημα, με τρόπο ώστε όσο γυμνάζεστε το γόνατό σας να παραμένει σε γωνία μεγαλύτερη από 90 μοίρες.
- Ελλειπτικό μηχάνημα και μηχάνημα για σκι. Παρέχουν καλή αεροβική άσκηση, χωρίς να επιβαρύνουν τα γόνατα.
- Χορός. Οι παραδοσιακοί και οι κλασικοί χοροί που δεν συμπεριλαμβάνουν στροφές των ποδιών και αναπηδήσεις είναι καλός τρόπος για να δυναμώσετε τα πόδια σας και να βελτιώσετε την αεροβική σας κατάσταση.
- Διπλό τένις. Είναι μια πολύ καλή άσκηση, αρκεί να γίνεται χαλαρά, διότι δεν πρέπει να τρέχετε για να πιάσετε το μπαλλάκι ούτε να κάνετε απότομες στροφές των ποδιών.
Τι πρέπει να αποφεύγετε
Έπειτα από την ολική αρθροπλαστική γόνατος, είτε κλασική είτε ρομποτική, πρέπει να αποφεύγονται καταρχάς τα αθλήματα και οι δραστηριότητες υψηλής πρόσκρουσης των ποδιών στο έδαφος, διότι επιβαρύνουν πολύ τα γόνατα.
Οι δραστηριότητες αυτές είναι:
- Όλες όσες συμπεριλαμβάνουν τρέξιμο με μικρή ή μεγάλη ταχύτητα: τζόγκινγκ, δρόμοι (σπριντ ή αντοχής), καλαθοσφαίριση (μπάσκετ), ποδόσφαιρο, μπέιζμπολ, χόκεϊ, χειροσφαίριση (χάντμπολ), μονό τένις, βόλεϊ κ.λπ.
- Τα άλματα (στίβος).
- Οι χοροί με γρήγορα βήματα, οι χοροί που περιέχουν αναπηδήσεις ή/και στροφές των ποδιών, οι χοροί που απαιτούν να κτυπάτε τα πόδια σας στο πάτωμα, η αεροβική άσκηση υψηλής πρόσκρουσης κ.λπ.
Πρέπει επίσης να αποφεύγονται τα αθλήματα που προσθέτουν φορτία στα γόνατα, όπως η άρση βαρών και οι ασκήσεις στο γυμναστήριο με μεγάλα βάρη.
Ακόμα και το γκολφ, που θεωρητικώς θα ήταν ασφαλές, απεδείχθη ότι ασκεί μεγαλύτερες πιέσεις στο πρόσθιο γόνατο την ώρα που ο παίκτης κτυπάει την μπάλα, απ’ ό,τι το τζόγκινγκ. Επομένως, και αυτό πρέπει να αποφεύγεται.
Μετά από χρόνια
Για όσους αναρρωτιούνται αν θα μπορέσουν ποτέ στο μέλλον να ασχοληθούν με υψηλής πρόσκρουσης δραστηριότητες, τα ευρήματα μιας μελέτης του 2010 είναι ενθαρρυντικά.
Επιστήμονες από την Κλινική Μάγιο, στο Ρότσεστερ της Μινεσότα (ΗΠΑ) εξέτασαν περισσότερους από 500 ασθενείς, ηλικίας 18-90 ετών, που είχαν υποβληθεί σε ολική αρθροπλαστική γόνατος κατά μέσον όρο 7,5 χρόνια νωρίτερα.
Όπως διαπίστωσαν, όσοι είχαν ξαναβάλει στη ζωή τους υψηλής πρόσκρουσης αθλήματα και βαριές χειρωνακτικές εργασίες, δεν είχαν μεγαλύτερη φθορά στα τεχνητά γόνατα απ’ ό,τι οι συνομήλικοί τους που είχαν επιλέξει αθλήματα χαμηλής πρόσκρουσης και είχαν κρατήσει χαμηλά τα φορτία στα γόνατά τους.
Οι χειρουργημένοι εθελοντές της πρώτης ομάδας (υψηλή πρόσκρουση) είχαν όμως 10% περισσότερες πιθανότητες να έχουν μηχανική ανεπάρκεια στην τεχνητή άρθρωση, αλλά οι γιατροί της Κλινικής αποφάνθηκαν πως αυτή η διαφορά δεν είναι στατιστικώς σημαντική και, επομένως, είναι θέμα του ιδίου του ασθενούς να αποφασίσει αν αυτός ο ελάχιστος κίνδυνος είναι αποδεκτός ή όχι από τον ίδιο.
Αν, λοιπόν, σας απασχολεί το θέμα της άθλησης μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος, κλασική ή ρομποτική, συζητήστε το με τον ορθοπαιδικό χειρουργό σας.Και μη διστάσετε να ξανακάνετε τη συζήτηση με το πέρασμα του χρόνου.
Πηγή: Metropolitan Hospital