Ολική Αρθροπλαστική Ισχίου
Η κεφαλή του μηριαίου οστού και η κοτύλη είναι τα δύο μέρη από τα οποία αποτελείται η άρθρωση του ισχίου. Η μηριαία κεφαλή παρουσιάζει ιδιαίτερη αιμάτωση. Διάφορα αίτια μπορεί να παρεμποδίσουν αυτή τη διαδικασία και να επιφέρουν συμπτώματα που αν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα να οδηγήσουν σε οστεοαρθρίτιδα ισχίου.
Η πρωτοπαθής οστεοαρθρίτιδα ισχίου συνδέεται με τη μεγάλη ηλικία ενώ η δευτερογενής με παράγοντες όπως ο τραυματισμός. Οι γυναίκες σε γενικές γραμμές έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να νοσήσουν. Στην χώρα μας εν γένει η οστεοαρθρίτιδα είναι το τρίτο αίτιο μακροχρόνιας λειτουργικής ανικανότητας.
Ενδογενείς – εξωγενείς παράγοντες – Αίτια
Ενδογενείς
- Συγγενείς και γενετικές παθήσεις
- Μεταβολικά νοσήματα
- Τραυματισμοί στην άρθρωση
Εξωγενείς
- Παχυσαρκία
- Επαγγελματικές δραστηριότητες (υπερβολική φόρτιση της άρθρωσης)
- Αθλητικές δραστηριότητες (π.χ. μαραθώνιο τρέξιμο, ποδόσφαιρο)
Άλλα αίτια
- Κληρονομικότητα
- Οστική πυκνότητα
- Κακή διατροφή (έλλειψη βιταμίνης C & D)
- Ηλικία, 4% στις μικρές ηλικίες, 80% άνω των 75 ετών
Συμπτώματα
- Πόνος που μπορεί να ακτινοβολεί μέχρι το γόνατο
- Δυσκαμψία
- Γενική φθορά των αρθρώσεων
Στην περίπτωση αρθρίτιδας, τραυματισμού, κατάγματος του ισχίου δραστηριότητες όπως το απλό περπάτημα ή το σήκωμα από το κρεβάτι μπορεί να είναι επώδυνες και δύσκολες.
Αν ο ασθενής είναι δέσμιος φαρμάκων, όπως παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη, για να επιτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες ή χρειάζεται πατερίτσες, είναι αναγκαίο να εξετάσει την περίπτωση της ολικής αρθροπλαστικής ισχίου. Η ολική αρθροπλαστική ισχίου είναι μία επέμβαση ασφαλής και αποτελεσματική και μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο, αυξάνοντας την κινητικότητα της άρθρωσης.
Διάγνωση
Η διάγνωση στηρίζεται στην κλινική εικόνα και επιβεβαιώνεται με τον ακτινολογικό έλεγχο. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο γιατρός συστήνει σπινθηρογράφημα και η μαγνητική τομογραφία.
Ολική αρθροπλαστική ισχίου
Συνοπτικά, οι διαδικασίες της ολικής αρθροπλαστικής ισχίου
- Η κατεστραμμένη μηριαία κεφαλή αφαιρείται και τη θέση της παίρνει ένα μεταλλικό στέλεχος. Η μηριαία κεφαλή, μπορεί να σταθεροποιηθεί και μέσω τσιμέντου ή «press fit» μέσα στο οστό.
- Ο κατεστραμμένος χόνδρος της κοτύλης αφαιρείται και τη θέση του παίρνει μία μεταλλική υποδοχή. Τσιμέντο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κρατηθεί η υποδοχή της θέσης
- Μεταξύ της καινούργια κεφαλής και της υποδοχής προστίθεται μία πλαστική, μεταλλική ή κεραμική επιφάνεια, που αποκαθιστά την ομαλότητα της κίνησης.
Κατάλληλοι υποψήφιοι για την ολική αρθροπλαστική ισχίου
Ο πόνος και ο βαθμός ακινησίας/δυσκαμψίας του ισχίου είναι οι κύριοι παράγοντες που λαμβάνονται υπόψιν στο να επιλεγεί κάποιος για την αρθροπλαστική ισχίου. Η ηλικία συνήθως δεν αποτελεί εμπόδιο, αλλά στην πλειοψηφία τους οι ασθενείς που υποβάλλονται στην ολική αρθροπλαστική ισχίου είναι μεταξύ 50-80.
Σε γενικές γραμμές, οι ασθενείς που πρόκειται να χειρουργηθούν, παρουσιάζουν τα εξής συμπτώματα:
- Πόνος που περιορίζει τις συνηθισμένες δραστηριότητες του ασθενούς ακόμα και το περπάτημα.
- Συνεχόμενη ενόχληση στην περιοχή, ακόμα και τις ώρες ξεκούρασης.
- Έντονη δυσκαμψία της άρθρωσης που περιορίζει αρκετά το ισχίο.
- Αδυναμία των αναλγητικών χαπιών ή της φυσικοθεραπείας να προσφέρουν ανακούφιση που διαρκεί.
Εμφυτεύματα και αρθροπλαστική ισχίου
Τα υλικά τα οποία συμμετέχουν σε μία τεχνητή άρθρωση του ισχίου αποτελούνται από:
- την σφαίρα, το οποίο είναι το εμφύτευμα του μηριαίου και
- το εμφύτευμα της κοτύλης, η οποία είναι υποδοχή της σφαίρας του μηριαίου
Τα υλικά αυτά είναι κατασκευασμένα από τιτάνιο και κεραμικό, ώστε να εξασφαλίζεται η μακροβιότητα τους.
Προετοιμασία του ασθενούς για το χειρουργείο
Σκοπός της ολικής αρθροπλαστικής ισχίου είναι η ακριβής αναπαραγωγή του περιβάλλοντος της άρθρωσης όπως ήταν πριν την ζημιά του ισχίου. Η σωστή τοποθέτηση της πρόθεσης λοιπόν είναι κομβικής σημασίας στην λειτουργικότητα του ισχίου και στην απόκλιση της φόρτισής του.
Η διαδικασία αυτή είναι πολύ σημαντική για τον χειρουργό ορθοπεδικό και απαιτείται, για την επιλογή της κατάλληλης πρόθεσης, μεγάλη εμπειρία από τον ιατρό και συνυπολογισμός πολλών παραγόντων, όπως:
- Παθολογία
- Ποιότητα του οστού
- Ανατομία του ισχίου
- Είδος προσπέλασης (κλασική ή ελάχιστα επεμβατική)
- Ηλικία
- Απαιτήσεις του ασθενούς
- Πιθανότητα αναθεώρησης στο μέλλον (για ασθενείς κάτω των 50)
Έτσι ο χειρουργός σχεδιάζει με ακρίβεια και λεπτομέρειες την αρθροπλαστική ισχίου εξασφαλίζοντας την «εξισορρόπηση των μαλακών μορίων του ισχίου».
Η ώρα του χειρουργείου
Η ολική αρθροπλαστική ισχίου μπορεί να γίνει με περιοχική νάρκωση σε συνδυασμό με μέθη και σπάνια με γενική νάρκωση. Το χειρουργείο αποτελείται από δύο στάδια:
Προσπέλαση
Η ποιότητα και το είδος της προσπέλασης είναι πολύ σημαντικά για την αποκατάσταση του ασθενούς και είναι ένα από τα καθοριστικά μέρη του χειρουργείου. Στο ισχίο μπορούν να πραγματοποιηθούν τρεις προσπελάσεις, η πρόσθια, η πλάγια και η οπίσθια. Και οι τρεις μπορούν να πραγματοποιηθούν είτε με συμβατικές μεθόδους, είτε με τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας. Μία από τις ελάχιστα επεμβατικές είναι η ολική αρθροπλαστική ισχίου AMIS (Anterior Minimal Invasive Surgery) η μοναδική μέθοδος που δεν χρειάζεται να κοπούν μύες.
Εμφύτευση της πρόθεσης
Ο τρόπος με τον οποίο, δηλαδή, τοποθετείται και σταθεροποιείται η τεχνητή άρθρωση. Η τοποθέτηση του εμφυτεύματος εξαρτάται από το είδος της πρόθεσης και μπορεί να γίνει με διάφορες τεχνικές. Σήμερα υπερισχύουν δύο τύποι εμφυτεύματος. Εκείνοι που χρησιμοποιούν μία ειδική ακριλική ρητίνη και εκείνοι που βασίζονται στην ανάπτυξη του οστού πάνω στο εμφύτευμα, ώστε στην συνέχεια να ενσωματωθεί.
- Πλεονεκτήματα ολικής αρθροπλαστικής ισχίου
- Λιγότερος πόνος
- Μικρότερος χρόνος νοσηλείας
- Ταχύτερη ανάρρωση
- Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα
Επιπλοκές
Οι επιπλοκές στην αρθροπλαστική ισχίου είναι σπάνιες. Μία μόλυνση ή θρόμβοι αίματος μπορούν να εμφανιστούν, αλλά συνήθως προλαμβάνονται από τους χειρουργούς με διάφορα μέτρα προφύλαξης μαζί με τη χορήγηση αντιβιοτικών και αντιπηκτικών αίματος πριν και μετά την επέμβαση.
Αρνητικοί παράγοντες όπως λανθασμένες μετεγχειρητικές δραστηριότητες και περιττό βάρος ασθενούς μπορούν να επηρεάζουν τη μακροβιότητα του εμφυτεύματος.
Αποθεραπεία – Αποκατάσταση
Όλοι οι ασθενείς κινητοποιούνται με τη βοήθεια φυσικοθεραπευτή, με πλήρη φόρτιση του σκέλους. Τις πρώτες δύο εβδομάδες χρησιμοποιούνται πατερίτσες και όσο περνάει ο καιρός περιορίζονται στη μία.
Σε διάστημα 3- 4 ημερών οι ασθενείς παίρνουν εξιτήριο και για έναν περίπου μήνα λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή. Η πλειοψηφία των ασθενών μετά από 1 περίπου μήνες είναι σε θέση να οδηγήσουν αυτοκίνητο ενώ μετά από 3 μήνες μπορούν να ξεκινήσουν μία ήπια άθληση.
Επιστροφή στην εργασία
Οι 3 μήνες θεωρούνται εύλογο διάστημα για την επιστροφή ενός ασθενούς που έχει υποβληθεί σε ολική αρθροσκόπηση ισχίου. Ειδικότερα αυτοί που εκτελούν καθιστική και ήρεμη εργασία, ίσως να μπορούν να επιστρέψουν νωρίτερα (σε 1,5 μήνα).